Jak się nauczyć facylitacji?

Czym jest facylitacja

Definicje facylitacji

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN (https://sjp.pwn.pl/sjp/facylitacja;2557384.html) facylitacja to:

„wzajemny wpływ członków grupy powodujący wzrost zachowań określonego rodzaju”

Ta definicja nie do końca tłumaczy przeznaczenie tej dziedziny.

Z tego powoduj sięgając do polskiej Wikipedii (https://pl.wikipedia.org/wiki/Facylitacja_(organizacja) ) znajdziemy tam szersze wyjaśnienie:

„termin oznaczający wszechstronne wspieranie lub ułatwianie procesu organizacyjnego, polegające na rozwoju w różnych aspektach uczestników mniejszych lub większych zespołów ludzkich, zaangażowanych w wykonanie pewnego zadania ze zdefiniowanym celem lub celami do osiągnięcia. Może to być np. ukierunkowane na efektywne grupowe uczenie się poprzez rozwiązywanie różnych zadań i problemów.”

Zrozumienie czym jest facylitacja

Gdybyśmy chcieli to powiedzieć własnymi słowami to powinniśmy podkreślić słowo „wspieranie”. Nie chodzi więc o „zastępowanie” lub „wyręczanie”, ale raczej o takie wspomaganie procesu w którym jego uczestnicy sami dojdą do rozwiązania.

Aspekt wspierania, a nie zastępowania można odnaleźć również w coachingu, jednak w tej dziedzinie dotyczy on pojedynczych osób lub też całych grup. Facylitacja dotyczy tylko i wyłącznie grup.

Na czym polega więc facylitacja?

Polega na wspieraniu grupy poprzez zapewnienie jej odpowiedniej przestrzeni do samodzielnego dojścia do rozwiązania.  Rodzaj wsparcia zależny jest od modelu facylitacji.

Niektóre ze szkół facylitacji kładą większy nacisk na interakcje grupy w trakcie samego spotkania, inne z kolei podkreślają jak ważne jest gruntowne przygotowanie przez samym spotkaniem.

Jednym z popularnych ostatnio modeli facylitacji jest Model Proces Iceberg® autorstwa Tony’ego Mann’a.

Model Proces Iceberg®

Zgodnie z definicjami model jest odzwierciedleniem rzeczywistości. W przypadku modelu Proces Iceberg® zobaczymy za pomocą analogii góry lodowej przebieg typowego spotkania.

Dlaczego góra lodowa w facylitacji?

W trakcie takiego spotkania większość uczestników koncentruje się na powodzie spotkania czyli celu np. zaplanowaniu projektu, przygotowaniu strategii, znalezieniu rozwiązania.

Na nieszczęście uczestnicy typowego spotkania tak bardzo koncentrują się na tym co chcą osiągnąć, że zapominają (lub w ogóle nie wiedzą) o sposobie w jaki ten cel będą realizować. Z tego powodu wiele spotkań w organizacjach wygląda bardzo podobnie. Przełożony mówi – pracownicy słuchają. Jeśli już na koniec uczestnicy wychodzą ze spotkania z rozwiązaniem to nierzadko jest to rozwiązanie przełożonego, a pracownicy mają minimalną motywację do jego wdrożenia.

Co daje Proess Iceberg®

Model Proces Iceberg® podkreśla, że ważne jest nie tylko co chcemy osiągnąć, ale również w jaki sposób to zrobimy. Ważne jest dobranie do zadania również tego jak ludzie będą ze sobą pracować (jako grupa, indywidualnie, razem z jednym medium np. flipchartem lub też za pomocą prezentacji jednej osoby), oraz odpowiednie narzędzia i techniki (np. brain storming czyli burze mózgów, brain dumping, głosowanie kropkami). Odpowiedni dobór sposobu pracy uczestników jak i narzędzi przez nich stosowanych może znacząco podnieść nie tylko jakość uzyskiwanych rezultatów, ale też podnieść motywację i zaangażowanie.

Licencja: Marta Pogorzelska-Nędzi

Kim jest facylitator

Na szczęście nie każda osoba uczestnicząca w spotkaniu musi znać się na facylitacji. Do określenia sposobu „zarządzania” spotkaniem potrzebna jest odrębna rola nazywana facylitatorem. Facylitator nie jest trenerem, coachem, doradcą, ani moderatorem. To ktoś, kto w oparciu o wytyczne od organizatora spotkania potrafi dobrać odpowiednie modele, narzędzia, techniki, oraz format (czyli jak uczestnicy będą ze sobą pracować). By zostać facylitatorem należy się zapoznać z podstawami facylitacji.

Jak się nauczyć Modelu Proces Iceberg®

Facylitacja wg. Modelu Proces Iceberg® opisana jest w podręczniku „Facylitacja – wiedza, umiejętności, sztuka czy magia”. Książkę można nabyć w postaci papierowej u wydawcy. W wersji elektronicznej można ją znaleźć jeśli chodzi o kilka pierwszych rozdziałów w internecie.

Podręcznik Modelu Proces Iceberg®

Podręcznik składa się z 2-ch głównych części:

• 1-sza opisuje czym jest facylitacja, tłumaczy model, rolę facylitatora, oraz to w jaki sposób przed spotkaniem przygotować agendę.
• 2-ga wymienia modele, narzędzia i techniki facylitacji, które w trakcie spotkania mogą zostać wykorzystane przez facylitatora.

O ile samodzielne przestudiowanie części pierwszej może nie sprawiać czytelnikowi problemu (chociaż tłumaczenie z języka angielskiego na polski powoduje zmianę rytmu zdań), o tyle druga część wymaga wyjaśnienia.

Opis modeli, narzędzi i technik zawiera część przeznaczenie, oraz część kiedy stosować. Te dwa punkty są podstawą do tworzenia pytań egzaminu Foundation, więc w ramach przygotowania trzeba się z nimi zapoznać. Nawet jednak zapamiętanie ich nie pozwala czasami zrozumieć podanych w podręczniku przykładów.

Jak się uczyć facylitacji?

Równie trudne w uczeniu się samodzielnym facylitacji jest stosowanie poszczególnych elementów modelu w pracy grupowej. Co prawda podręcznik sugeruje, że facylitator nie powinien obawiać się stosowania nowych narzędzi i technik, jednak ćwiczenie ich na nowej grupie może nie zakończyć się sukcesem.

Z tego względu dobrze jest rozpocząć praktykowanie Modelu Process Iceberg pod kątem doświadczonego trenera i wraz z innymi uczącymi się osobami.

Źródło zdjęć: Licencjodawca; skills®