Licencja: Pixabay

Czym zajmuje się facylitator?

Ostatnio dużo mówi się i pisze na temat facylitacji. Dziedzina ta jest w początkowej fazie popularności podobnie jak był w niej coaching.

Pierwsze pytanie, które jednak pada kiedy mówimy o facylitacji, to to dlaczego wyraz ten jest kalką językową z języka angielskiego. Nie doczekaliśmy się dotychczas niestety odpowiednika z języka polskiego.

Słownik języka polskiego wyjaśnia facylitację jako:

„niewyuczone, chwilowo trwające zwiększenie siły reakcji”

co niestety nie tłumaczy tego pojęcia w przypadku spotkań.

Zgodnie w Wikipedia facylitacja to:

„termin oznaczający wszechstronne wspieranie lub ułatwianie procesu organizacyjnego, polegające na rozwoju w różnych aspektach uczestników mniejszych lub większych zespołów ludzkich, zaangażowanych w wykonanie pewnego zadania ze zdefiniowanym celem lub celami do osiągnięcia.”

To oznacza, że facylitacja ma na celu wspieranie zespołów i w odróżnieniu od dziedziny takiej jak coaching (który potrafi wspierać pojedyncze osoby jak i zespoły) zajmuje się tylko grupami ludzi.

Ta dziedzina różni się jednak też od innych dziedzin, które zajmują się pracą z grupami. Od szkoleń różni się tym, że celem procesu szkoleniowego jest przekazanie uczestnikom wiedzy, zweryfikowanie zrozumienia przedmiotu, oraz wykształcenia umiejętności. Facylitacja z kolei ma spowodować, że uczestnicy samodzielnie dojdą do rozwiązania wspierani przez profesjonalnego facylitatora, który jest ekspertem od prowadzenia warsztatów, ale nie specjalistą od przedmiotu warsztatu.

Kim jest facylitator

Jak opisano powyżej facylitator nie jest trenerem. Nie przekazuje wiedzy, nie skupia na sobie uwagi uczestników i nie weryfikuje skuteczności przekazania informacji.

Facylitator nie jest też konsultantem/doradcą. Nie bazuje na swojej wiedzy i doświadczeniu wynikającej z rozwiązywania podobnych problemów dla innych klientów.

Często mylona z facylitatorem rola moderatora też nie do końca zajmuje się tym samym.

Słownik PWN wyjaśnia, że moderator to:

„osoba, która kieruje dyskusją i czuwa nad jej właściwym przebiegiem, zwłaszcza w mediach”

Facylitator bierze udział w spotkaniu, obserwuje dyskusje jednak ją nie kieruje. Ma za to na nią bardzo znaczący wpływ.

Jest on lub ona ekspertem od tego w jaki sposób zaplanować, a potem prowadzić spotkanie. W tym celu może wykorzystać szereg znanych sobie modeli, narzędzi, technik, oraz formatów.

Co robi facylitator

Wg. jednego z coraz bardziej znanych modeli facylitacji tj. Modelu Proces Iceberg® facylitator:

• Przygotowuje wraz przedstawicielem klienta agendę
• Prowadzi spotkanie wprowadzając poszczególne punkty agendy
• Interweniuje kiedy przygotowana agenda nie pozwala grupie osiągnąć zakładanego rezultatu.

Czym różni się w takim razie to co robi facylitator od tego co robi większość osób, które przygotowują się do spotkania, które mają prowadzić?

Otóż profesjonalny facylitator jest niezależny od rezultatu spotkania, nie zajmując stanowiska i nie oceniając przygotowanych przez grupę rozwiązań. To oznacza, że raczej nie będzie to osoba, która jest inicjatorem lub organizatorem spotkania.

Oprócz tego osoba taka posiada profesjonalną wiedzę z dziedziny prowadzenia spotkań.

Co powinien wiedzieć profesjonalny facylitator?

Wiedza opisana w podręczniku „Facylitacja – wiedza, umiejętności, sztuka czy magia” składa się z 2 części. Pierwsza z nich opisuje podstawy pracy facylitatora, a druga z nich omawia modele narzędzia i techniki.

W pierwszej części osoba ucząca się facylitacji dowie się czym się różni rola facylitatora od innych profesji. Tego czym różni się przedmiot spotkania (Zadanie) od tego w jaki sposób spotkanie jest prowadzone (Proces). Wyjaśnia również jak rozpoznać poziom dojrzałości grupy (Dysfunkcyjna, Przejściowa, Świadoma Procesu), oraz poziom złożoności samego Zadania (Pewne, Złożone, Niepewne). Kolejne rozdziały tłumaczą jak przeprowadzić pierwsze spotkanie z klientem, zaplanować agendę spotkania (w tym uwzględniają formaty: Każdy, Grupa, Jeden do Wszystkich, Wszyscy do Jednego), uzgodnić z grupą rolę facylitatora w trakcie spotkania, facylitować samo spotkanie, oraz jak ocenić spotkanie po jego zakończeniu. Dodatkowo czytelnik dowie się jak rozpoznać i zrozumieć różne typy osobowości dzięki Myers-Briggs Type Indicator (MBTI). W ostatnich rozdziałach tej części dowie się również jakie cechy osobowości powinien posiadać skuteczny facylitator.

Druga część podręcznika wymienia i wyjaśnia najbardziej przydatne modele, narzędzia i techniki pracy facylitacji. Jest ich 38. Niektóre z nich są dosyć szeroko znane i stosowane w organizacjach np. burza mózgów tj. Brain storming. Są też takie, które pomimo ich wyjątkowej prostoty i łatwości zastosowania np. Brain dumping (polegający na zapisywaniu przez uczestników spotkania wszystkiego co wiedzą na dany temat) nie są szerzej znane jak i stosowane.

Wśród nich można wymienić takie jak np.:

• Analogia,
• Klastrowanie,
• Łączenie,
• Alegoria – Dzień w ZOO,
• Jak jest i jak nie jest.

Niektóre z nich można samodzielnie zrozumieć na podstawie lektury podręcznika. Są też takie, które wymagają wyjaśnienia przez kogoś, kto je rozumie i sam kiedyś stosował.

Jak uczyć się facylitacji

Facylitacji można próbować się nauczyć samemu jednak, sama wiedza w takiej dziedzinie może nie wystarczyć, ponieważ od facylitatora klienci oczekują głównie umiejętności. Z tego względu dobrze skorzystać z udziału w szkoleniu. Najlepiej takim, które pozwala swoją wiedzę i umiejętności zakończyć międzynarodowym certyfikatem. Takie możliwości zapewniają szkolenia akredytowane.

Przy ich wyborze warto zwrócić uwagę na doświadczenie trenera i organizacji szkolenie oferujące, ponieważ niska cena może również oznaczać niską jakość.